Część trzecia

czerwiec 1907

Hamulce zapiszczały przeraźliwie i ludzie stojący zbyt blisko krawędzi stacji już wiedzieli, że należało zacząć się od niej odsuwać. Najpierw go usłyszeli, dopiero potem zobaczyli — sapiący, spowity kłębami szarobiałego dymu, ociężały pociąg, taki, jakich wiele regularnie wtaczało się na stację w wiecznie zakurzonym Tonopah.

Smokey Reed, który już od pół godziny stał ukryty w cieniu, opierając się o ścianę budynku z kasami biletowymi, wypluł przeżuty kawałek tytoniu, wgniótł go w ziemię bardziej niż w zeszłym tygodniu oderwaną od buta podeszwą i ruszył przed siebie.

Zastanawiał się, czy go pozna. Ostatnio widzieli się… Sześć lat temu? Nie, chyba pięć, rozmawiał wtedy z Lois. Tak, więc to musiało być pięć, a nie sześć, jak nic w dziewięćset drugim… To ile miałby teraz lat? Dwadzieścia jeden? Tak, pewnie dwadzieścia jeden, ale zawsze wyglądał na trochę starszego niż w rzeczywistości, a Worthy, póki jeszcze z nimi był, powtarzał, że choć trafił mu się tylko jeden syn, to przynajmniej po upartości podobny do niego.

Może teraz przypominał go jeszcze bardziej? Wydawało się, jakby Worthy’ego wcięło bardzo dawno temu, ale Smokey pamiętał go tak wyraźnie, jakby to było wczoraj: siedzieli późną porą przy stole, upychali w fajce tytoń i palili ją jeden po drugim, obok pod kuchnią wciąż buzował ogień, bo rok zaczął się cholernie zimno, a w tej samej izbie spały przecież dzieci. Lois wtedy spodziewała się już piątego i, choć wtedy jeszcze o tym nie wiedziała, ostatniego. 

Smokey tak się zamyślił nad Lois, że musiał przeprosić się z jakimś wysokim dżentelmenem w odprasowanym garniturze, z obowiązkowym jasnym kapeluszem na głowie, którym pewnie zakrywał łysinę, jak ci wszyscy odstawieni wielcy inwestorzy, inżynierzy, geolodzy czy inni kasiaści frajerzy. Dżentelmen przyjął przeprosiny górnika, ale był wyraźnie wzburzony, że ktoś tak obdarty i niedomyty śmiał wejść mu w drogę.

Smokey pomyślał, że nie pogardziłby takim jasnym kapeluszem, zwłaszcza, że nie tak dawno zdarzyło mu się trochę za dużo wypić i zostawić swój w saloonie. Kiedy wytrzeźwiał i tam wrócił, jego własnością ktoś zdążył się już zaopiekować. Pewnie jakiś nietutejszy albo taki, co miał wkrótce wyjechać, bo, choć Smokey od tamtej pory bacznie obserwował wszystkich, którzy wyglądali, jakby mogli mieć ochotę na jego kapelusz z czarnym rzemieniem, nigdy go już nie zobaczył.

Szkoda, to był naprawdę porządny kawał kapelusza, zrobiłby dziś z niego użytek — słońce grzało tak mocno, jakby wściekło się na całe miasto.

Wyglądało na to, że z pociągu wysiadali już ostatni pasażerowie — wystrojona w białe koronki dama z odzianymi w rękawiczki drobnymi dłońmi, młoda matka z czerwonym na twarzy, głośno płaczącym dzieckiem na rękach, dwóch mężczyzn z takimi samymi, paskudnie poprzestawianymi przed laty nosami…

W końcu, kiedy Smokeyowi przemknęło już przez myśl, że jego dzieciak Jem jednak nie przyjechał, pojawił się. Stanął na ostatnim stopniu i mrugał zawzięcie oczami, starając się przyzwyczaić wzrok do nagłego ataku boleśnie jasnego światła. Smokey przystanął na środku stacji i, zupełnie nie przejmując się tym, że właśnie utrudniał płynny przepływ ruchu, zagwizdał głośno, zwracając tym na siebie uwagę przede wszystkim Jema, ale również kilku osób wokół. Gdyby zdążył sprawić sobie do tej pory nowy kapelusz, zdjąłby go z głowy i pomachał nim, a tak musiał sobie radzić tylko ręką.

Spojrzeli na siebie i Smokey nie mógł już nic poradzić, kiedy zobaczył szeroki uśmiech na twarzy Jema. Odpowiedział mu okrzykiem radości i jeszcze szerszym uśmiechem.

Teraz, prawie pięć lat po Worthym, jego jedyny syn zeskoczył na peron i spotkał się z szeroko rozłożonymi ramionami Smokeya w połowie drogi.

— Wiesz, żem się bał, że cie nie poznam? — zaśmiał się Smokey, kiedy już wypuścił Jema z najmocniejszego uścisku, na jaki było go stać i dał mu złapać oddech. — Wyrosłeś, dzieciaku — dodał, kręcąc głową z niedowierzaniem.

Był wysoki, wyższy niż Lois albo Worthy — pewnie wdał się w któregoś z dziadków, których nigdy nie miał okazji poznać. Gdyby się uprzeć, mógłby mieć teraz rysy twarzy ojca, nawet te same wyraźnie zarysowane kości policzkowe, ale to zauważyć mógł tylko ktoś taki jak Smokey, który tego starego sukinkota z wiecznie zapuchniętą od nadmiaru gorzały mordą znał praktycznie od zawsze. Worthy to, że mógł wyglądać jak przyzwoity człowiek konsekwentnie ukrywał pod gęstą, zaniedbaną brodą, znoszonymi ubraniami, zapachem bimbru i brudem, którego nie widział sensu do końca zmywać, bo przecież pracował w kopalni, a jak nie pracował, to wywlekał się na polowania albo chlał w saloonie, w czym zresztą Smokey często dotrzymywał mu towarzystwa. (I z czego później nie był dumny przed Lois).

Jem wyglądał sobie całkiem przyzwoicie, może tylko koszula i spodnie trochę za bardzo na nim wisiały, ale gdyby go lepiej ubrać, poczesać te wiecznie rozczochrane, słomiane włosy i wsadzić w dłoń coś innego od tłumoczka, można by go nawet pomylić z gościem, który nie przyjechał tu za najpodlejszą pracą, a za interesem życia. Pewnie, że wyglądał na starszego, niż był — zdążył już dostać od życia w tyłek i martwić się o to, czy siostry i matka będą miały co jeść. (A zresztą, nie on jeden, w Deadwood wszystkie dzieciaki szybko dorastały i miały równo przesrane).

Jem miał jeszcze te same szarozielone oczy, których jedno wesołe, pełne życia spojrzenie wystarczało czasem, żeby Worthy namówił Smokeya do zrobienia czegoś wybitnie głupiego. Bo niby dlaczego Smokey nie miał wszystkich zębów? A właśnie dlatego, że Worthy miewał durne pomysły.

— A tobie jakby ze dwa lata ubyło. — Z zamyślenia wyrwał go głos Jema, który właśnie podnosił z ziemi swój sfatygowany tłumoczek, upuszczony niedbale przy powitaniu, gdy odwzajemniał żelazny uścisk Smokeya. — Kopalnia służy, co nie? — Trochę przesadzał, ale rzeczywiście, Tonopah wyszło Smokeyowi na dobre.

— Eee, szkoda gadać. Pofarciło mi się. Tylko w Belmont i Mizpah się teraz powodzi. Durne czasy, sam wiesz.

— Durne — przytaknął Jem, rozglądając się po okolicy.

Mimo pewnych podobieństw nie mógł porównywać tego miejsca do Deadwood, gdzie spędził większość swojego życia i gdzie w kopalni Olafa Seima przepracował ostatnich kilka lat. Przyzwyczaił się do życia wśród porośniętych wysokimi, ciemnozielonymi sosnami wyżyn i straszących w głębokich parowach martwych drzew, a tu nagle widział otaczające miasto ze wszystkich stron i widoczne z każdego punktu łyse wzgórza. Przez krótką chwilę zatęsknił za rodzinnymi stronami, a przecież starał się nie myśleć o domu.

Ruszyli ze stacji. Szli ramię w ramię po niezbyt równym chodniku, wywalczonym nie tak dawno temu przez nadgorliwie gospodynie domowe, które skrzyknęły sobie własne kółko i spotykały się co niedziela wieczór w budynku szkoły. Teraz podobno szykowały się do wykrzyczenia zamknięcia któregoś z saloonów dla górników, bo tego we wciąż budującym się hotelu Mizpah ruszyć nie mogły, ale co innego zorganizować kawałek chodnika, a co innego stawać na drodze tym, co najwyraźniej chcieli mieć gdzie przegrywać swoje pieniądze.

Smokey i Jem mijali wysokie, równo stojące budynki, ciasno skupione wzdłuż gościńca, po którym w pewnym momencie przejechał nawet najprawdziwszy samochód, a poza tym przebiegały konie, rozwrzeszczane dzieciaki i śpieszący na drugą stronę ulicy przechodnie. Byli wśród nich tacy wyjątkowo porządnie ubrani, tacy ubrani trochę gorzej, ale wciąż czysto i schludnie i tacy, którzy albo właśnie skończyli swoją szychtę w którejś z kopalni na wzgórzach, albo dopiero szli do pracy.

Smokey zatrzymał się nieopodal najwyższego budynku w mieście — wspaniałego hotelu Mizpah, postawionego ledwie dwa lata temu, ale jeszcze niedokończonego. Jego dumna bryła, wzniesiona przede wszystkim z czerwonej cegły, pyszniła się swoją okazałością w otoczeniu w większości drewnianych zabudowań. Wewnątrz hotel podobno prezentował się jeszcze lepiej niż z zewnątrz i znajdowało się w nim wszystko, co cieszyło oko, ale było doskonale zbędne jeśli szło o prawdziwe życie, ale to Smokey znał tylko ze słyszenia. Jakby jednak nie patrzeć, miejsce, w którym mieściło się biuro Tonopah Banking Corporation, a sam Wyatt Earp utrzymywał saloon, musiało przyzwoicie wyglądać. W oczy bardzo rzucały się jeszcze dwa najprawdziwsze, choć trochę przykurzone samochody, zaparkowane przy krawężniku naprzeciw hotelowych drzwi.

— Widzisz ten szyb, tam, przed wzgórzem, obok czerwonego dachu? — zapytał Smokey, kładąc dłoń na ramieniu Jema i kierując jego uwagę w punkt, który właśnie wskazywał palcem.

Prawdę mówiąc, Jem widział z tego miejsca dwa szyby, ale, rzeczywiście, koło budynku z czerwonym dachem, kształtem i wielkością przypominającego szopę, tuż przy wysokiej górze, znajdował się tylko jeden, wyglądający na wyższy od drugiego.

— No, widzę. I co?

— Mizpah, sama Belle Butler krzciła, a za nią góra Oddie, a dalej Belmont. Tam masz robote. Po lewej  Silver Top. Burro, Valley View i Desert Queen ledwo teraz zipią, a maszeruje sie do nich kawał drogi za wzgórzami.

— Robi wrażenie – odparł Jem z podziwiem.

— Ano, robi, póki nie trza tam zleźć pod ziemię — zaśmiał się Smokey.

— Wiem przecież.

— Albo póki jakiś dureń źle nie wymierzy i nie wysadzi skrzynki dynamitu…

— Smokey, ty stary durniu…

Przestał się śmiać.

— Proszę ciebie, Worthy się odezwał! — zawołał.

Gdyby Jem miał więcej szczęścia, urodziłby się w dobrze ustawionej rodzinie, gdzieś na wschodnim albo zachodnim wybrzeżu, blisko oceanu, a daleko od gór, i byłby zasranym marzycielem, który nie musiałby nawet palcem kiwać, a wszystko byłoby i tak wokół niego zrobione, ale szczęścia nie miał, jak oni wszyscy tutaj. Gdyby każdemu w życiu się powodziło, świat by tego nie zniósł, bo wśród ludzi, tak samo jak w naturze, wszystko musiało się jakoś równoważyć, a przynajmniej do takiego wniosku dochodził Smokey, kiedy przeżuł za dużo tytoniu.

Smokey, chociaż nigdy nie uważał się za zbytnio szlachetnego, a w czasach, kiedy był jeszcze młody i głupi głupotą człowieka niedoświadczonego i zuchwałego, nie pomyślałby, że spotka kogoś, komu będzie życzył jedynie wszystkiego dobrego. A teraz chciał, żeby Jemowi wyszło lepiej niż jemu, lepiej niż Worthy’emu, żeby synowie mieli więcej szczęścia niż ich ojcowie. Jasne — chcieć to on sobie mógł, a życie potoczyło się tak, że Jem, jak nie jeden dzieciak, ledwo zaczął rozumieć, czemu niebo było niebieskie, a trawa zielona, a już znał drogę do kopalni i wiedział, że pewnego dnia nie będzie tylko obserwował spod przykrycia, jak ojciec wstaje przed świtem i idzie na swoją szychtę, tylko wstanie razem z nim i razem z nim pójdzie.

I tak nie miał w życiu źle. Naprawdę nie miał źle. A teraz Smokey zamierzał wynagrodzić mu te lata, od kiedy sam zwinął się z Deadwood i pojechał szukać szczęścia sam dla siebie.

Po gościńcu przejechała ciągnięta przez gniadego konia dwukółka, wznosząc za sobą tumany gęstego pyłu. Smokey zakaszlał dwa razy, a Jem dosłyszał w jego oddechu coś, co świszczało przy wydechu i charczało przy wdechu, ale wiedział, że nie było po co zwracać na to uwagi. Jemu też się już to samo zaczęło.

Poczekali aż kurz opadnie i przeszli szybko na drugą stronę szerokiej ulicy. Naprzeciw hotelu Mizpah mieścił się sklep ogólny Eastmanów — jego obecność zaznaczał kolorowy szyld wiszący nad wejściowym drzwiami, które były otwarte na oścież i podparte kamieniem. Z urywek rozmów Jem usłyszał, jak kobieta w zbyt grubej, jak na dzisiejszą pogodę, perkalowej sukience skarżyła się innej damie, że tydzień temu nadała na poczcie list, a dziś okazało się, że nikt jeszcze nie pofatygował się, by go wysłać. Pewien jegomość narzekał na ceny tytoniu, inny mówił, że słyszał o beznadziejnej stawce za srebro, a ktoś jeszcze wspominał, jak w zeszłym tygodniu w Desert Queen tak trzasnęło, że aż ludzie w mieście poczuli wstrząs.

— Prawda to? — zapytał Jem, doganiając Smokeya, bo zagapił na witrynę w sklepie Eastmanów i został trochę z tyłu.

— Z czym?

— No, z Desert Queen. Że trzasnęło.

Smokey skręcił w bok, gdzie nie było już chodnika tylko przepłukana pomyjami i innymi nieczystościami uliczka i zaczął grzebać po kieszeniach kamizelki w poszukiwaniu tytoniu, który mógłby jeszcze pożuć, ale okazało się, ostatni liść zostawił wypluty na stacji.

— Gadanie. Ja żem w Belmont nic nie poczuł.

Jem wreszcie mógł głębiej odetchnąć, bo wyszli z cuchnącej uliczki i nagle znaleźli się w tej części miasta, gdzie nie było już wysokich hoteli, dużych sklepów ani banków, tylko byle jak rozsiane, większe lub mniejsze drewniane i malowane na biało albo stawiane częściowo z kamienia domy. Jedne bardziej przypominały prymitywne chaty, drugie mniej. Jedne miały dziurawe dachy, drugie nie. Jednym było bliżej do pompy z wodą, drugim dalej. Nie trzeba było być odkrywcą, by poznać, że znaleźli się na obrzeżach miasta.

— Głęboko jest w Belmont? — dopytywał się dalej Jem, który wiedział, jak wyglądały kopalnie setki kilometrów stąd, w całkiem innym klimacie, działające na tylko z pozoru podobnych zasadach.

— Pięć poziomów. Ale spokojna głowa, już ci ja przypilnuje, żebyś na piątym nie skończył, niech se tam inni łażą.

Im dalej szli, tym mniej domów ich otaczało, aż w końcu znaleźli się poza miastem, porządnie spoceni i umęczeni stale wznoszącym się terenem. Smokey szedł dzielnie dalej, bo przechodził tą drogą codziennie już od ponad roku, ale Jem zatrzymał się, nie tyle ze zmęczenia, co po to, żeby popatrzeć na panoramę miasta. Widział stąd znajdujący się w ścisłym centrum dach hotelu Mizpah, pretendującego do miana najwyższego budynku w całym stanie, i kłęby ciemnego dymu, unoszące się w okolicach stacji. Ruszył się z miejsca dopiero, kiedy pogonił go zniecierpliwiony Smokey.

Kopalnia Belmont zatrudniała stu osiemdziesięciu ludzi pod ziemią i dziewięćdziesięciu na powierzchni. Dla tych, którzy przybyli do Tonopah bez własnych rodzin albo nie zdecydowali się ich tu założyć, bo miasto traktowali jako krótki przystanek po drodze, Belmont zapewniała miejsce w jednym z baraków wśród dużego obozowiska, nieopodal sięgającego stalowymi ramionami ku niebu szybu Mizpah. Baraki były całkiem nieźle wykonane, a drewniane ściany chroniły choć trochę przed chłodem w nocy (a noce bywały tu naprawdę zimne, nawet latem) i uporczywym gorącem w dzień. Może były to tylko cztery ściany, miejscami dziurawy dach i nierówna podłoga z podgryzanych przez robaki twardych desek, ale dla każdego chętnego znajdowało się tam miejsce do spania, o ile pozwalał sobie potrącić co nie co ze swoich obiecanych pięćdziesięciu ośmiu dolarów z kawałkiem na miesiąc.  

— Bardzoś zmęczony? — zapytał Smokey, kiedy weszli do jednego ze stojących najbliżej baraków, który znajdował się w pierwszym rzędzie zaskakująco porządnie zorganizowanego obozu.

— Nie bardzo — odparł Jem, zajęty rozglądaniem się na boki.

W baraku Smokeya pod jedną ścianą stało łóżko, pod drugą śmiesznie niski stół z wyłamaną jedną nogą, na którym rdzewiała sobie lampa naftowa, a w kącie znajdował się niewielki, przydający się szczególnie wieczorami żeliwny piecyk i sporych rozmiarów żelazna skrzynia zamykana na masywną kłódkę.

W takich miejscach ludzie pojawiali się i znikali. Ktoś przyjeżdżał, zostawał na trochę, a potem udawało mu się złapać lepszą robotę gdzie indziej, więc pakował się i już go nie było. Jem też miał taki plan — nikomu jeszcze o tym nie wspominał, ale nie chciał do końca życia być górnikiem, bo nie miał wątpliwości, że byłoby to dla niego wyjątkowo krótkie życie. Już teraz, ledwo skończywszy dwadzieścia lat, potrafił pod ziemią dostać takich ataków kaszlu, jakby miał zaraz wypluć własne płuca, ale póki co twardo trzymały się na miejscu i naprawdę był im za to wdzięczny.

— No to zostaw graty i pójdziem od razu do biura. Pewnie ci dadzo szychte jutro od rana, a jak nie, to ci załatwię. Masz łóżko po Fisku Ahlersie, tylko trzeba je tu przynieść. Pechowe — oznajmił Smokey. Z góry zaplanował, że wprowadzi Jema do swojego baraku. I tak zbyt często w nim ostatnio nie bywał. Przede wszystkim jednak chciał mieć dzieciaka na oku. Ze względu na Worthy’ego. I na Lois. — Stoi puste od kwietnia, żem pilnował, a jak mi chcieli kogo przykwaterować, tom stał w drzwiach i nie puszczał — dodał i wygrzebał spod swojego cienkiego jak smażony placek materaca małą paczuszkę, obwiązaną sznurkiem, który rozsupłał i wyjął trochę tytoniu, żeby mieć co żuć przez resztę dnia.

Jem zostawił w kącie swoje rzeczy, których nie miał wiele, więc nie było też zbytnio co zostawiać, i wyszli z przyjemnie chłodnego i pogrążonego w półmroku baraku na rozgrzaną nieustępliwym słońcem, otoczoną przez wzgórza ruchliwą okolicę szybu Mizpah. W prowadzącej wzdłuż torów drodze do administracyjnej części obozu Smokey co chwila mijał się z kimś, kogo pozdrawiał skinieniem głowy.

— Co się stało z Fiskiem Ahlersem? — zapytał Jem, kiedy Smokey już myślał, że nie zapyta. Akurat upychał sobie kawałek tytoniu w ustach.

— Życie mu się zrobiło za ciężkie. — Wzruszył ramionami, żując tytoń ze zdecydowanie większym zaangażowaniem, niż tego wymagał. — Tyle się stało. Ludziom tu od czasu do czasu odbija — odrzekł Smokey. W tym samym momencie rozminęli się z wysokim, potężnie zbudowanym mężczyzną, z którym Smokey wymienił tylko wrogie spojrzenie. — Masz mnie zrobić przyjemność i nie podchodzić blisko Felemira. Ma postrzelonego brata, ta sama jadowita morda, poznasz — wymamrotał w stronę Jema, a ten nie zdążył zadać już żadnego pytania, bo dotarli do dwóch przytulonych do siebie, lekko pochylających się na bok budynków i weszli do tego po lewej, z pękniętą szybą w drzwiach, na której od wewnętrznej strony wywieszono obowiązujący w obozie regulamin.

— Mam tego nowego, za Ahlersa— oznajmił głośno Smokey jeszcze zanim zamknęły się za nimi skrzypiące drzwi. — Przyjechał dzisiej aż z Dakoty. Południowej.

Siedzący za zabudowanym szeroką ladą biurkiem mężczyzna był ubrany w porządny, ciemny garnitur z idealnie czystym, białym kołnierzykiem pod szyją i wyglądał, jakby bardzo mocno nie lubił swojej pracy. Obrzucił przeszkadzających mu przybyszy znudzonym spojrzeniem. Machnął ręką, by podeszli bliżej i na chwilę oderwał się od pisania czegoś w ogromnej księdze ze stronami zapełnionymi rzędami idealnie równych, ręcznie rysowanych tabelek. Powolnym ruchem sięgnął po gotowy dokument, na którym należało się tylko podpisać i już człowiek stawał się własnością Tonopah Mining Company. Wskazał na kartce miejsce w prawym dolnym rogu, a Jem postawił tam podanym piórem krzyżyk i w tamtej chwili był zupełnie pewien, że podjął jedną z najlepszych decyzji w swoim życiu.